Gemeenten hebben de afgelopen maanden een megaprestatie geleverd ten aan zien van de opvang van asielzoekers en de huisvesting van statushouders. De taakstelling van 2021-II is behaald en daarnaast zijn gemeenten erin geslaagd de achterstand voor een deel in te lopen. Gezien de situatie op de woningmarkt is dat een enorme prestatie. Ook hebben gemeenten gebruik gemaakt van de Hotel- en Accommodatieregeling en zijn veel gemeenten gestart met de realisatie van een zogenoemde tussenvoorziening.

In een bestuurlijke brief die aan de Commissarissen van de Koning, de gedeputeerden en de burgemeesters en wethouders is gestuurd is aangegeven dat de opvangcapaciteit voor 2022 en 2023 groeit naar 42.000. Dit wil zeggen dat gemeenten de komende maanden snel aan de slag moeten gaan met de realisatie van extra opvangplekken.

Aanwijzing

Gebleken is dat de aanwijzingen die de voormalig demissionair staatssecretaris voor Asiel en de minister van BZK medio december 2021 aan Gorinchem, Enschede, Venray en Regio Rotterdam gaf, geen deugdelijke juridische grondslag had. Dit is door de toenmalige staatssecretaris in antwoord op Kamervragen aangegeven. In het regeerakkoord wordt aangekondigd dat de regering dit instrument vaker wil inzetten (niet beperkt tot asielopvang). Gemeenten hebben aangegeven dat een aanwijzing niet past bij de bestuurlijke verhoudingen.

Coalitieakkoord

In het coalitieakkoord is een investering van 200 miljoen euro opgenomen om de asielketen stabieler en toekomstbestendiger te maken. Deze investering is bedoeld voor de IND en het COA. Het is van belang dat deze investering niet alleen bestemd is voor de opschaling bij IND en het COA, maar ook voor het maken van een structurele omslag in de samenwerking binnen de asiel- en migratieketen. Gemeenten vragen het Rijk dan ook te investeren in een nieuwe rolverdeling, uitvoeringswijze en samenwerking tussen overheden en uitvoeringspartners. Met als doel een toekomstbestendige opvang, met ruimte voor kleinschaliger locaties waar ook andere doelgroepen opgevangen kunnen worden en met behoud van maatschappelijk draagvlak. Een deel van de aangekondigde extra investeringen zou hieraan moeten worden besteed.

Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV)

Het coalitieakkoord beoogt de landelijke vreemdelingenvoorziening (LVV) uit te breiden naar een landelijk dekkend netwerk, waarbij de opvang – in tegenstelling tot de huidige pilots met de LVV – altijd gericht is op terugkeer. Zelfstandige gemeentelijke opvang zou dan niet meer nodig zijn en wordt door het Rijk niet meer gefinancierd. Dit is voor gemeenten zeer problematisch. Het terugbrengen van de LVV tot opvang voorafgaand aan vertrek uit Nederland sluit niet aan bij de complexe situatie van de doelgroep en zorgt ervoor dat een grote groep tussen wal en schip valt. Zij zullen in een gemeente verblijven zonder recht op een voorziening. In de praktijk zou dat betekenen dat de positieve effecten van de LVV op de leefbaarheid en openbare orde teniet worden gedaan en dat de opgebouwde samenwerkingen worden aangetast. Op korte termijn vindt hierover een gesprek met de nieuwe staatssecretaris plaats.

Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV)

Om op een juiste manier uitvoering te geven aan de opgaven rondom amv is het noodzakelijk dat er een structurele Rijksfinanciering komt om verlengde opvang en begeleiding van amv tot 21 jaar te kunnen realiseren. Het vorige kabinet is akkoord gegaan met een incidentele financiering van 10 miljoen euro voor 2022. Voor de realisatie van een structurele financiering vanaf 2023 gaan gemeenten in gesprek met het Rijk. 

Inburgering

De nieuwe Wet inburgering is per 1-1-2022 in werking getreden. Gemeenten hebben nu een belangrijke rol bij de begeleiding van nieuwkomers die inburgeringsplichtig zijn. Wel is er een aantal onduidelijkheden die snel moet worden opgehelderd. Denk hierbij aan onder meer de financiering voor de Onderwijsroute.

Meer informatie: themagroep Vergunninghouders en asiel