Voorjaarsnota 2025: kleine stappen vooruit, onvoldoende perspectief voor grote stedelijke uitdagingen

De Tweede Kamer debatteert op 18 juni over de Voorjaarsnota. Dit is een update van de rijksbegroting van dit jaar. De Voorjaarsnota 2025 bevat een aantal verbeteringen, maar biedt onvoldoende perspectief voor steden en hun inwoners. Structurele keuzes en oplossingen voor jeugdzorg, stikstof, onderwijs en verduurzaming ontbreken. Voor een stijgende groep mensen is de basis niet op orde; geen passende woning, onvoldoende beschikbare en toegankelijke zorg,  uitval in het onderwijs en te weinig geld om rond te kunnen komen. Als de Tweede Kamer en het demissionaire kabinet voor burgers maatschappelijke doorbraken willen realiseren, dan begint dat bij structureel investeren in de kracht van steden. 

Tijdens de G40 netwerkdag op 4 juni jl. bespraken gemeentebestuurders de impact van de Voorjaarsnota op steden en hun inwoners. Het extra geld voor jeugdzorg en de tijdelijke demping van het financiële ravijn biedt steden slechts tijdelijk iets meer financiële ademruimte. Het brengt niet de benodigde vooruitgang op de grote opgaven, waar steden met hun partners mee aan de slag zijn. De ingeboekte bezuinigingen vanaf 2028 blijven overeind, waardoor steden in onzekerheid blijven over hun financiële positie, waarbij er zelfs extra bezuinigingen zijn toegevoegd. Als steden moeten en willen wij onze veelal wettelijke taken blijven uitvoeren, maar zonder structurele afspraken met het Rijk kunnen we dit niet duurzaam aanpakken. 

Jeugdzorg: toekomstbestendige oplossing nodig 

Het gedeeltelijk overnemen van het advies van de commissie Van Ark laat steden in onzekerheid. De G40 dringt aan op compensatie van de tekorten over voorgaande jaren en op het volledig overnemen van het advies van de deskundigencommissie. Door de extra taakstellingen en het ontbreken van indexatie, lopen de tekorten verder op. Terwijl de opgaven niet verdwijnen. Wij leveren als steden uitvoering aan de Jeugdwet en staan met onze professionals voor gezinnen en jeugd midden in de wijk. De zorgvraag groeit net als de roep om een integrale aanpak, maar het budget blijft achter.

Voorzitter G40 Sociale Pijler, Manouska Molema: "Het lijkt alsof het gesprek met het Rijk alleen maar gaat over geld. Dat is niet de essentie. We hebben de ambitie om een omgeving te creëren waarin kinderen op kunnen groeien zonder zorg(en), met gelijke kansen en zich gezond kunnen ontwikkelen. Dit lukt alleen met een integrale aanpak waarbij er ook geïnvesteerd wordt in andere domeinen zoals wonen, bestaanszekerheid, onderwijs, zorg voor volwassenen en gezondheid. Daarnaast gaat het om het creëren van een inclusieve samenleving, waarin verschillen er mogen zijn, niet lekker in je vel zitten genormaliseerd wordt, en we stoppen met medicaliseren.”

Randvoorwaarde is dat we de basis op orde hebben en voldoende middelen krijgen voor het uitvoeren van de wettelijke taak. Zie ook onze inbreng voor het aanstaande commissiedebat over Jeugdbeleid op 19 juni.

Onderwijs: snijden in kansengelijkheid is onverantwoord

Stedelijke regio’s worden het hardst geraakt door de aangekondigde onderwijsbezuinigingen. Terwijl we in steden alles op alles zetten om onderwijssegregatie tegen te gaan, wordt er nu gesneden in middelen voor basisvaardigheden en onderwijskansenregelingen. Steden, zoals Groningen en Tilburg werken met eigen middelen aan brede samenwerkingen tussen onderwijs, kinderopvang en zorg – maar zonder rijksbijdrage houden ze dat niet vol. Kansengelijkheid begint voor kinderen op school, ook – en juist – in de stad. Zie hierover de position paper die de G4 samen met de G40 e.a. opstelde als inzet richting de Voorjaarsnota.

Energie en wonen: structurele keuzes blijven uit

De energiekosten rijzen voor veel inwoners de pan uit. Tegelijkertijd blijven lange termijn oplossingen uit om huizen te isoleren en over te zetten op duurzame en efficiëntere warmtebronnen. Het demissionaire kabinet geeft honderden miljoenen aan het energie-intensieve deel van de industrie om de energiekosten te verlichten, maar lijkt de burger vergeten. Als steden willen we tempo maken om miljoenen woningen te verduurzamen (zie ons voorstel).  Voorzitter G40 themagroep Duurzaamheid Claudio Bruggink: "We hebben middelen nodig om die transitie sámen met onze inwoners te realiseren. De benodigde extra middelen die de Raad voor Openbaar Bestuur vorig jaar hiervoor becijferde zijn niet gekomen."

Voortgang in demissionaire tijden

Tot slot roept de G40 de Tweede Kamer op: "Laat het uiteenvallen van het kabinet geen reden zijn om maatschappelijke opgaven in de wacht te zetten. Onze inwoners kunnen niet wachten."