Voer voor onze video vergaderingen

Het covid-19 virus slaat inmiddels een kleine twee maanden toe in Nederland, en langzamerhand wordt iets duidelijk over de gevolgen voor economie en werk. Bestuurders zien grote uitdagingen op het gebied van economie, binnensteden en werk. De themagroepen Sterke keten en Vitale binnensteden gaan video-vergaderen op 29 mei, de datum dat oorspronkelijk de netwerkdag in Hilversum zou plaatsvinden. Sterke Keten deed dat al eerder. Wie vallen er tussen wal en schip? En biedt deze crisis ook kansen?

De eerste studie over de gevolgen van het virus door het CBS verscheen eind maart. Het CPB schetste vier scenario’s:

  1. Lock-down duurt 3 maanden; productiecapaciteit behouden mede door steunpakket overheid, veel banen behouden door steunpakket overheid, eerste herstel al in 2020, werkloosheid loopt in 2021 beperkt op tot 4,5 procent
  2. Lock-down duurt 6 maanden, industrie zwaarder getroffen, wereldhandel zakt weg, flinke recessie in 2020, weer economische groei in 2021, werkloosheid loopt op tot 5,3 procent, starters vinden moeilijk een baan
  3. Lock-down duurt 6 maanden, problemen in de wereldeconomie lieden tot langere en diepere recessie, traag herstel in 2021, werkloosheid loopt op tot 8,4 procent, ontslaggolf bij bedrijven
  4. Lock-down duurt een jaar, recessie houdt anderhalf jaar aan, geen herstel in 2021, werkloosheid loopt op tot 9,4 procent in 2021

Na twee maanden is een opheffing van de lock-down nog niet in zicht. Veel economen verwachten een grotere economische crisis dan in 2009. Dat is fors, ook in vergelijking tot andere economieën. Het IMF verwacht dat de wereldeconomie 3 procent krimpt. Voor rijke landen is de schatting een krimp van 6 procent. Het IMF verwacht dat de Nederlandse economie in 2020 met 7,5 procent krimpt. De eerste effecten worden zichtbaar.

Effecten op bedrijven

Uit een peiling van de Kamer van Koophandel onder bijna 3400 respondenten bleek half april dat ongeveer een kwart van het midden- en kleinbedrijf in financiële moeilijkheden is gekomen door de uitbraak van het coronavirus en de overheidsmaatregelen. Meer dan driekwart van de bijna 3400 respondenten geeft aan dat verlenging van de beperkende maatregelen na 28 april hun financiële situatie in grote mate verslechtert. De vooruitzichten voor zogeheten micro-mkb’-ers, die tot tien man aan personeel hebben, zijn nog grimmiger. Van hen verwacht 80 procent er sterk op achteruit te gaan. Qua sector, doen de maatregelen vooral pijn bij mensen die werkzaam zijn in de horeca, persoonlijke dienstverlening, cultuur en de sport. In die sectoren verwacht 90 procent dat hun financiële situatie in grote mate verslechtert. Slechts 5 procent van alle respondenten zegt geen financiële gevolgen te voelen van de verlengde maatregelen.

Effecten op werkenden

Mariska ten Heuw, voorzitter van de themagroep Sterke Keten van participatie, leren, werken en ondernemen was de eerste die de G40-draad weer oppakte. Op 17 april j.l. bespraken 25 wethouders van de G40-themagroep de situatie in een video-vergadering. Het aantal mensen dat bijstand en WW aanvraagt neemt de afgelopen weken fors toe; steden zien een verdubbeling of zelfs een verviervoudiging. Tegelijk wordt de uitstroom juist kleiner. Flexibele werknemers vallen tussen wal en schip, waaronder veel jongeren. Een ander knelpunt voor jongeren is dat bedrijven momenteel geen stagemogelijkheden aanbieden, een knelpunt in de opleidingen. De uitvoering van de regeling Tijdelijke Ondersteuning van Zelfstandige Ondernemers is een uitdaging, gemeenten moeten hierin flink opschalen. Gemeenten zien in de crisis aanleiding om meer dan voorheen in te zetten op een Human Capital agenda; het verschil tussen bedrijfstakken met een tekort en bedrijfstakken met een overschot wordt door de coronacrisis groter. De themagroep vergroot de vergaderfrequentie met kortere videovergaderingen op 15 en 29 mei.

Binnensteden opnieuw hoog op de agenda

Monique Esselbrugge, voorzitter van de themagroep Vitale binnensteden ziet de binnensteden voor grote uitdagingen geplaatst. De themagroep was wat minder actief dan een paar jaar geleden, toen V&D en andere winkelketens omvielen. Alle reden om nu weer op te schalen. Op korte termijn heeft de 1,5 meter-economie enorme gevolgen voor de mogelijkheden van ondernemen in binnensteden. Verwacht wordt dat vooral de horeca hard wordt getroffen. Met de Retail-sector werkt de G40 al samen aan de Retailagenda. Op 29 mei wordt een video-vergadering georganiseerd voor de wethouders Binnenstad. Te gast zijn daar Marijke van Hees van de Retailagenda en Cees Jan Pen, die een onderzoek heeft gedaan naar de stand van zaken in binnensteden net voor de crisis. Hij pleitte onlangs in een opiniestuk dat het roer bij de Retailagenda om moet om centra toekomstproof te maken.   

Versnelde transitie economie?

De coronacrisis legt een aantal knelpunten bloot in de economie zoals die bestond voor de coronacrisis. Nu blijkt dat onze afhankelijkheid van andere landen erg groot is, en een aantal businesscases erg kwetsbaar. De huidige situatie geeft ook nieuwe kansen, bijvoorbeeld voor Smart City-ontwikkelingen.

Willemien Vreugdenhil, voorzitter van de pijler Economie en Werk, besprak de vrijdag voor Koningsdag de situatie met een aantal wethouders. In Gelderland gaan bedrijfsleven en overheden om de tafel voor een herstelplan voor sectoren en binnensteden als impuls voor de noodzakelijke transities, met missiegedreven innovatiegelden.

Solidariteit

Solidariteit binnen economische ketens is nu noodzakelijk, bijvoorbeeld tussen ondernemers die huren en vastgoedeigenaren. Willemien maakt zich zorgen om de jongere generaties. De overheid heeft een taak in werk en huisvesting, dat is in de Grondwet vastgelegd. Er dreigt een generatie te ontstaan die geen woning kan krijgen, en niet aan het werk kan komen. Een goede samenwerking tussen overheden onderling is noodzakelijker dan ooit.